شیم چیست؟
شیم (Shim) یا همان شیمز در صنعت به صفحات نازک و دقیقی گفته می‌شود که برای تنظیم فاصله، پر کردن لقی‌ها، هم راستا کردن قطعات و جلوگیری از اصطکاک یا سایش مستقیم بین قطعات به کار می‌روند.
شیم از چه جنس هایی ساخته می‌شود؟
شیم ها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که بسته به محیط کاری و نوع استفاده دارد. متداول‌ترین جنس شیم، فولاد کربنی است که به دلیل استحکام مکانیکی بالا و دوام زیاد، در بیشتر صنایع سنگین کاربرد دارد. در مقابل، وقتی شرایط کاری در محیط‌های مرطوب یا در تماس با مواد خورنده باشد، از شیم‌های استیل ضدزنگ استفاده می‌شود تا دچار زنگ زدگی و خوردگی نشوند.
در برخی موارد که علاوه بر مقاومت، به نرمی و کاهش اصطکاک نیاز باشد، شیم های برنجی و مسی جایگاه ویژه‌ای دارند. برنج به دلیل نرمی و انعطاف، برای تنظیمات دقیق و تجهیزات حساس مناسب است، در حالی که مس به خاطر هدایت حرارتی و الکتریکی بالا، بیشتر در صنایع برق و حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای مواردیکه وزن قطعات اهمیت زیادی دارد، شیم های آلومینیومی بهترین گزینه هستند، زیرا هم سبک اند و هم مقاومت قابل قبولی دارند و به همین دلیل در صنایع هوافضا و خودروسازی استفاده می‌شوند. از سوی دیگر، در جاهایی که علاوه بر فاصله گذاری نیاز به عایق حرارتی یا الکتریکی باشد، شیم‌ها را از جنس پلاستیک‌ها و مواد کامپوزیتی مانند نایلون یا تفلون می‌سازند. این نوع شیم‌ها خاصیت جذب لرزش و کاهش صدا را نیز دارند.
در نهایت، نوع دیگری از شیم‌ها با فولاد فنری یا مواد ترکیبی ساخته می‌شوند که خاصیت ارتجاعی دارند و علاوه بر پر کردن فاصله، توانایی جذب ضربه و لرزش را نیز دارا هستند.
پس می‌شود گفت جنس شیمز، وابسته به نوع کار و شرایط محیطی است؛ اگر استحکام و دوام مهم‌تر باشد، فولاد و استیل بهترین گزینه‌اند، اگر کاهش اصطکاک یا هدایت حرارتی نیاز باشد، برنج و مس به کار می‌روند، اگر وزن اهمیت داشته باشد آلومینیوم انتخاب مناسبی است و اگر مقاومت در برابر لرزش یا نیاز به عایق الکتریکی باشد، پلاستیک و کامپوزیت بهترین انتخاب خواهند بود.
کاربرد شیم در صنعت
شیم‌ها نقش خیلی مهمی در مونتاژ و نگهداری تجهیزات دارند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از: تنظیم فاصله و هم محوری در ماشین آلاتی که به دقت بالایی نیاز دارند(مانند موتور، پمپ، گیربکس یا بلبرینگ‌ها)، شیم ها بکار می‌روند تا فاصله دقیق بین قطعات حفظ شود. از کاربردهای دیگر آن می‌توان به جبران لقی و سایش، جلوگیری از انتقال صدا و لرزش، محافظت از قطعات و افزایش عمر آنها و استفاده بعنوان واشر دقیق اشاره کرد.
انواع شیم
شیم‌ها بسته به جنس و کاربردشان انواع مختلفی دارند:
1- شیم تخت(Flat Shim):
رایج‌ترین نوع آن که یک صفحه‌ی فلزی نازک و دقیق است و برای پر کردن لقی و تنظیم فاصله بین قطعات مکانیکی به‌کار می‌رود و باعث هم‌محوری، تراز و عملکرد درست دستگاه می‌شود.
2- شیم حلقه‌ای(Ring Shim):
صفحه‌ای نازک و دایره‌ای شکل است که در مرکز خود سوراخی برای قرار گرفتن بر روی شفت یا پیچ دارد. این قطعه معمولاً از فولاد فنری یا استیل ساخته می‌شود و وظیفه‌ی اصلی آن تنظیم فاصله، برطرف کردن لقی و ایجاد هم‌محوری دقیق در مجموعه‌هایی مانند بلبرینگ‌ها، چرخ‌دنده‌ها و اتصالات محوری است. شیم حلقه‌ای همان نقش شیم تخت را ایفا می‌کند، با این تفاوت که شکل آن متناسب با قطعات گرد طراحی شده است.
3- شیم فنری(Spring Shim):
این نوع از شیمز که با نام لاتون فنری نیز شناخته می‌شود، خاصیت ارتجاعی دارد و علاوه بر تنظیم فاصله، شوک و لرزش را هم جذب می‌کند.
4- شیم مخروطی(Tapered Shim):
قطعه‌ی فلزی نازک با شکل مخروطی است که برای تنظیم دقیق زاویه، تراز یا فاصله بین قطعات مخروطی یا مورب استفاده می‌شود. این شیم‌ها به ویژه در مکانیزم‌هایی که نیاز به هم محوری و تنظیم فشار روی سطوح مخروطی دارند، کاربرد دارند و معمولاً از فولاد یا برنز ساخته می‌شوند.
5- شیم بسته و باز(Closed & Slotted):
شیم بسته کامل دور شافت یا پیچ قرار می‌گیرد، درحالی‌که شیم باز شکاف دارد و بدون باز کردن کل قطعه می‌توان آن را جا زد.
مزایای استفاده از شیم
1- دقت بسیار بالا در تنظیم فاصله‌ها
2- جلوگیری از هزینه‌های سنگین تعویض قطعات
3- نصب آسان و سریع بدون نیاز به تغییر طراحی
4- افزایش طول عمر ماشین آلات
5- انعطاف‌پذیری در تعمیر و نگهداری
موارد استفاده شیم در صنایع مختلف
از جمله موارد استفاده از ورق شیم می‌توان به گزینه های زیر اشاره کرد:
1- خودروسازی : برای تنظیم دقیق بلبرینگ‌ها، محور چرخ‌ها، موتور و گیربکس.
2- هوافضا و هواپیماسازی : در مونتاژ موتورها، پره‌ها و سیستم‌های هیدرولیک که هر میلی‌متر اختلاف اهمیت دارد.
3- ماشین‌آلات صنعتی و سنگین: مانند پرس‌ها، نوردها، پمپ‌ها و کمپرسورها.
4- الکتروموتورها و ژنراتورها : برای هم‌محوری شفت‌ها و کاهش ارتعاش.
5- صنایع ریخته‌گری و قالب‌سازی : برای تنظیم دقیق فاصله بین قالب‌ها و قطعات قالب.
6- صنایع دریایی و کشتی‌سازی: در مونتاژ توربین‌ها، پروانه‌ها و سیستم‌های انتقال نیرو.
قیمت شیم
شما میتوانید برای مشاوره تخصصی و اطلاع از قیمت و انواع شیمز با کارشناسان تخصصی ما در مجموعه صنایع آلیاژی هنر در تماس باشید